Ludność

Liczba mieszkańców

Na początku XIX w. liczba mieszkańców Husowa przekroczyła 1000 osób. W fasji propinacyjnej z 1805 r. podano liczbę 217 rodzin i 1091 mieszkańców. Z kolei spis wojskowy z 1808 r. ujawnił, że we wsi znajdowało się wówczas 158 domów (z 244 izbami), w których zamieszkiwało 1068 osób. W XIX w. wieś przeżywała dość równomierny przyrost ludności [zob. tab. 1]. Został on jednak poważnie zakłócony w czterech okresach: 1847-1856, 1873-1877, 1889-1890 oraz 1915-1918. Szczególnie wysoka nadwyżka zgonów nad urodzeniami miała miejsce w latach: 1831, 1847, 1855, 1856 i 1890. Rekordowy okazał się rok 1847, w którym zanotowano czterokrotną przewagę zgonów nad urodzeniami. Przyczyną tak wielkiej dysproporcji były różne klęski elementarne nawiedzające Husów w tych latach, np. w roku 1847 obfite żniwo zebrały, często występujące obok siebie, głód i czerwonka. Począwszy od lat 90. nastąpił dynamiczny przyrost populacji Husowa. Wynikało to z gwałtownego wzrostu liczby urodzeń przy niewielkiej zwyżce zgonów. W pierwszym piętnastoleciu XX w. sześć roczników wykazało się nadzwyczajną liczbą urodzeń przekraczającą sto (obecny wskaźnik urodzeń w Husowie jest 4-5 krotnie niższy). Na szybki przyrost liczby mieszkańców Husowa wpływ miał postęp, jaki zaznaczył się w gospodarce rolnej, medycynie i higienie osobistej. Po wybuchu I wojny światowej dynamika przyrostu ludności Husowa uległa jednak załamaniu.

Tab. 1. Ludność Husowa w latach 1787-1921

Rok

Husów

Liczba ludności

Rok 1785 = 100

1785

950

100

1820

1058

111

1830

1166

123

1840

1303

137

1850

1384

146

1860

1358

143

1869

1435

151

1880

1765

186

1890

2011

212

1900

2302

242

1910

2804

295

1921

2498

263

Źródło: W. Styś, Drogi postępu gospodarczego wsi, Wrocław 1947, s. 72.

Tab. 2. Ruch ludności w Husowie w latach 1787-1920

Lata

Małżeństwa

Urodzenia

Zgony

Przyrost naturalny

1787-1790

36

144

148

– 4

1791-1800

103

394

246

+ 148

1801-1810

85

383

292

+ 91

1811-1820

90

356

240

+ 116

1821-1830

105

428

273

+ 155

1831-1840

115

480

332

+ 148

1841-1850

119

484

388

+ 96

1851-1860

106

428

375

+ 53

1861-1870

143

666

359

+ 307

1871-1880

141

712

411

+ 301

1881-1890

162

734

514

+ 220

1891-1900

203

920

486

+ 434

1901-1910

198

1106

527

+ 579

1911-1920

202

906

647*

+ 259

*Zaliczono tu także 60 żołnierzy poległych, zmarłych wskutek ran i chorób oraz zaginionych bez wieści.

Źródło: W. Styś, Drogi postępu gospodarczego wsi, Wrocław 1947, s. 72.

Narodowość i wyznanie mieszkańców

W okresie galicyjskim Husów był wsią polską i katolicką, choć systematycznie rosła populacja żydowska (nigdy jednak nie przekroczyła 3 procent ludności wsi). Imiona Żydów znajdujemy w księdze sądowej. W 1777 r. Maciej Kucha spłacił Chaimowi dług zaciągnięty przez Józefa Raka, zaś dwa lata później Michał Curkowicz „wziął od Leyby na płótna wyrobienie talarów bitych 10”. W tym czasie arendarze żydowscy trzymali także grunty, jednak własność ziemska Żydów pojawiła się dopiero po uwłaszczeniu. Do 1893 r. przez ręce żydowskie przeszło w Husowie ponad 50 ha ziemi (był to okres największego pijaństwa we wsi), lecz później Żydzi większość wyprzedali chłopom. Stosunki między ludnością chłopską a wyznawcami religii mojżeszowej układały się w Husowie raczej poprawnie. Nieco inny obraz stosunków polsko-żydowskich w Husowie przedstawiał się na początku XX w. „Dzisiaj stosunek do żydów zmienił się znacznie- pisał przed stu laty Badura- Lud uświadamiając się coraz bardziej, zaczyna sam sobie wystarczać; żydowi wyzyskiwać się nie da, chociaż jako pamiątka zostało to, że prędzej przed nim otworzy swe serce, niż przed człowiekiem z wyższego stanu. Mimo to z pewnem zadowoleniem widzą żydów ‛na skapaniu’. Żydów w ogólności nie nawidzą, jednostki nie potrafią bez żyda się obyć”. Był to jednak czas wzrastającej aktywności chłopów na polu gospodarczym. Żydzi powoli byli wypierani ze wsi. W Husowie jeszcze przed wybuchem I wojny światowej z powodzeniem funkcjonowały prywatne sklepy chrześcijańskie, powstała także kasa Stefczyka. Jednak liczba Żydów we wsi nieustannie rosła. Jeśli w 1870 r. ich populacja liczyła 33 osoby, to w 1912 już 89 (w stosunku do ludności chrześcijańskiej był to przyrost dwukrotnie szybszy). Wyznanie mojżeszowe było też drugą, po religii rzymskokatolickiej, najliczniej reprezentowaną wiarą w Husowie. W okresie autonomii galicyjskiej Żydzi husowscy podlegali żydowskiej gminie wyznaniowej z siedzibą w Łańcucie.

Ponadto na terenie wsi mogły mieszkać osoby wyznania grekokatolickiego. Zdarzały się bowiem, choć sporadycznie, mieszane małżeństwa z unitami zamieszkującymi sąsiednią Tarnawkę. Na początku XX w. miał miejsce spór między husowską parafią a tarnawską parochią. Proboszcz husowski oskarżał grekokatolickiego duchownego o „kradzież” łacińskich dzieci i domagał się ich zwrotu. Ksiądz Mikołaj Kołtuniuk chrzcił bowiem dzieci z małżeństw mieszanych, jakie zawierali w cerkwi tarnawscy wyznawcy obu obrządków katolickich. Ks. Piotr Wenc odwoływał się do Konsystorza w tej sprawie, jednak źródło nie informuje, jak zakończyła się ta sprawa.

Wygląd i mentalność mieszkańców Husowa

Dość interesujący opis wyglądu husowian pozostawił W. Badura w swojej pracy z początku XX w. Stwierdził wówczas, że przeciętny husowianin ma cerę jasną, włosy ciemniejsze i proste. „Co do władz moralnych i umysłowych- pisze Badura- cechuje ich głównie wielka zdolność i pojętność do wszystkiego; łatwo też dają się ukształcić. Powolność, zastanowienie się, dojrzały rozsądek w przedmiotach im znanych, ostrożność granicząca czasem z zupełnym brakiem ufności, współczucie dla nieszczęścia drugich, pobożność i gościnność; z drugiej strony skłonność do lenistwa i pijaństwa, brak zamiłowania w czystości i porządku, poszanowania cudzej własności, zabobonność- oto główne rysy charakteru Husowian”. Oczywiście powyższy opis jest tylko subiektywną opinią goszczącego we wsi naukowca.