Badania archeologiczne w Husowie w 1963 roku

Husów, miejscowość położona na południowych krańcach powiatu łańcuckiego jest niezwykle ciekawą z punktu widzenia archeologicznego. Ilość dotychczas znalezionych zabytków archeologicznych pochodzących z młodszej epoki kamiennej (fragmenty i całe siekierki krzemienne, groty oszczepów, noże, wióry, buły krzemienne, bardzo duża ilość narzędzi wykonanych z kamienia – toporki) przekracza 200 sztuk. Wiele zabytków pochodzących z Husowa znajduje się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie, w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie oraz w całym szeregu zbiorów szkół podstawowych bądź też u prywatnych kolekcjonerów. Kilkadziesiąt narzędzi jest w posiadaniu byłego kierownika szkoły podstawowej Ignacego Błaszkiewicza, który jako archeolog – amator począwszy od okresu międzywojennego do tej pory skrzętnie zbiera zabytki płacąc za nie niejednokrotnie z własnych skromnych poborów.

To olbrzymie zagęszczenie zabytków na przestrzeni kilkunastu kilometrów kwadratowych powierzchni przyczyniło się do przeprowadzenia badań powierzchniowych bądź to idących w kierunku odszukania ewentualnej pracowni krzemieniarskiej, bądź też osady neolitycznej. Badania, finansowane przez Konserwatora Zabytków Archeologicznych Województwa Rzeszowskiego trwały od 5 IX – 20 IX 1963 r. i jak dotychczas nie przyniosły spodziewanego rezultatu.

Podczas badań odkryto natomiast osadę wczesnośredniowieczną (stan. nr 11). Znajduje się ona na polach husowskich (pole Józefa Mokrzyckiego) w odległości około 2 km na północny-wschód od centrum wsi nad bezimiennym potokiem przepływającym skrajem lasu. Już na powierzchni świeżo zaoranej ziemi można było wyraźnie zauważyć cały szereg bardzo ciemnych plam, wyraźnie się zarysowujących na tle gleby lessowej. Przebadano jedną z takich plam, która okazała się jamą owalną (ryc.1) wydłużoną o długości 5,83 m, szerokości od 1,80 do 2,60 m, głębokości zaledwie 35-50 cm. Od strony południowo-wschodniej na głębokości 20 cm w rzucie poziomym znajduje się palenisko, którego jedna część zalega w obrębie jamy, druga poza nią. Prawdopodobnie palenisko to należało do wcześniejszej jamy, która została zniszczona przez przebadaną obecnie. Na głębokości 40 cm odsłonięto całe palenisko kształtu prawie prostokątnego o wymiarach: długości 130 cm, szerokości 100 cm. Ponadto w odległości 130 cm od omawianego paleniska w kierunku północnym wystąpiło drugie w kształcie kwadratu długości 100 cm, szerokości 95 cm, o zaokrąglonych narożach. Ścianki paleniska silnie wypalone, a popiół, duża ilość węgla drzewnego i polepy stanowiły zawartość wypełniska. Głębokość obydwu palenisk sięgała do 50 cm. W jamie znaleziono dużą ilość ceramiki (ryc. 2) z naczyń wykonanych z gliny z domieszką tłuczenia lub gruboziarnistego piasku. Powierzchnia naczyń chropowata. Naczynia są kształtu jajowatego o wylewach wywiniętych na zewnątrz, profilowanych lub zaokrąglonych krawędziach, ornamentowanych liniami falistymi, prostymi biegnącymi poziomo, wykonanymi patykiem lub grzebieniem garncarskim, Kształt naczyń, technika wykonywania, ornament wskazuje, że stanowisko to należy datować na VII-IX w. n.e.

Ponadto nadmienić należy, że stan zachowania omawianego obiektu jest zagrożony przez orkę oraz erozję, dlatego niezbędne jest jak najszybsze kontynuowanie badań w latach następnych.

W badaniach powierzchniowych brali udział: I. Błaszkiewicz b. kierownik szkoły i student historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie E. Szal.

Podczas badań powierzchniowych odkryto następujące stanowiska archeologiczne w Husowie:

Stan. 12 (pole J. Lichoty s. Jana) – fragment siekierki z łupku.

Stan. 13 (pole Jana Wrony) – fragmenty ceramiki neolitycznej oraz część noża krzemiennego.

Stan. 14 (pole Władysława Hawro) – fragmenty ceramiki rzymskiej.

Stan. 15 (pole Władysława Szala) – fragmenty ceramiki rzymskiej.

Stan. 16 (pole Józefa Wrony) – fragmenty ceramiki rzymskiej.

Stan. 17 (pole Anny Chromczak) – fragmenty ceramiki rzymskiej.

Stan. 18 (pole Stanisława Magonia) – fragmenty ceramiki rzymskiej.

Stan. 19 (pole Jana Kuźniara) – fragmenty ceramiki wczesnośredniowiecznej.

Stan. 20 (pole Władysława Raka) – fragmenty ceramiki o nieoznaczonej chronologii.

Stan. 21 (pole Józefa Gargały) – fragmenty ceramiki o nieoznaczonej chronologii, zwietrzały odłupek krzemienny.

Stan. 22 (pole Waleriana Szala) – fragmenty ceramiki o nieoznaczonej chronologii, odłupek krzemienny.

Stan. 23 (pole Józefy Kilianki) – fragmenty ceramiki o nieoznaczonej chronologii.

Stan. 24 (pole Anieli Ferenc) – fragmenty ceramiki o nieokreślonej chronologii, odłupek krzemienny.

Źródło: Tadeusz Aksamit, Badania archeologiczne w Husowie powiat Łańcut, Sprawozdanie Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1963, s. 39-41.