Źródła

Zapis Reymana Hawro

Z dyspozycyi Przeświętey Iurysdykcyi Państwa Łańcuta za WWImci Pana Gabbera stał się zapis Reymana Hawro, dziedzica na pułrolku na końcu wsi podle gościńca z iedny strony Iana Szala, z drugiey gruntu na którem karczma stoi trzymaiącego teraz do dworu, z tey przyczyny, że Reyman Hawro wystawił się na gołem placu tego pułrolka, mieszkaiąc na niem wprzód lat 26, które budynki kosztowały zł sześćset nr 600 y wypłacił Ianowi Szalowi na drugim pułrolku będącemu zł 27 y zagonów pola zło trzydzieści, kosztu podiął na starey chałupie, iak obiął po oycu iego Stanisławie Szalu zł 30, w co weyrzawszy Zwierzchność Dworska, ponieważ mieli między sobą kłótnie, więc udziedzicza Reymana Hawra na tem pułrolku wiecznymi czasy. Niech mu służy, iemu dzieciom, wnukom, prawnukom iego wiecznemi czasy. Na co znakiem Krzyża Świętego stwierdzamy: Reyman niżey wyrażony Hawro dziedzic †, Maryanna z Stysiów żona †.

My niżey z ławicy prawney będąc przytomni tey ugody y zapisu, co dla lepszy wiary y waloru znakiem Krzyża Świętego podpisuiemy się: Tomasz Gargała wóyt †, Franciszek Boratyn podwóyci †, Szymon Styś przysiężny †, Franciszek Hawro przysiężny †. Działo się w domu sądowym w Hussowie die 20 xbris A. Dni 1800. Ia niżey podpisany przy tey ustawie mam kosztów nr 18, Prawu za fatygę zł. pol. 4. Reyman Hawro †.

Sprzęty do pułrolka Reymanowi Hawro oddane niżey się wyrażaią: koń 1, puł wozu przednie, brona 1. I to sięwaruie, że do tego pułrolka nie ma nikt nic z braci pokrewnych i innych znaiomych, tylko dzieci wyżey wspomnianego Reymana Hawro, iak się w zapisie wyraziło, ponieważ tenże wybudował się de novo na gołym placu, co dla lepszy wiary powtóre znakiem Krzyża Świętego podpisuię się: Reyman Hawro posiadacz †, Tomasz Gargała wóyt †, Franciszek Boratyn podwóyci †.

Źródło: Księga gromadzka husowska 1625-1854, s. 163-164; w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie.

Intercyza przedślubna

Mocą którey ja niżey podpisany mając gront rozległości 61 morgów 1172 sążni w sobie obejmujący po zmarłey pierwszey żonie mojey Katarzynie z Szalów Leńczykowej, z którą troje dzieci spłodziłem, a mianowicie córkę Zofię i synów Szymona i Macieja, na mocy ustnego przez zmarłą żonę moją Katarzynę uczynionego testamentu połowę po niey pozostałego pod nr domu 82 sytuowanego gruntu rozległości 30 morgów 1386 sążni od skotnika zięciowi moiemu Jakóbowi Rakowi za naystarszą córką moją Zofią po pierwszy żonie na wieczne czasy zapisuję i do ich sukcesorów wszystko daruję oraz obowiązuję się do tego gruntu zięciowi mojemu Jakóbowi Rakowi i córce mojey Zofii krowę jedną, konia jednego, pół wozu bosego zaraz. Stodołę zaś, w której się Andrzey Szal dziadek mieści aż po śmierci Jędrzeja Szala Jakóbowi Rakowi zięciowi i córce mojey Zofii dać w budynkach mieszkalnych, zaś razem mieścić się będziemy. Na co się w przytomności Urzędu Gromadzkiego i przy wiarygodnych świadkach znakiem Krzyża Świętego podpisują. Hussów dnia 19 października 1849 † Jędrzey Leńczyk jako oyciec córki, † Dorota żona, † Andrzey Szal jako dziadek na to zezwala i na to się podpisuje, † Antoni Rak oyciec, któren syna żeni, † Agnieszka żona.

Ja jako zięć oyca swojego Jędrzejowi Leńczykowi, który mnie połowę gruntu za córką swoją Zofią, którą ją sobie za żonę biorę deklaruje za dobrodziejstwo jego dziękuję jemu posłusznym i do śmierci szanować go przyobiecuję w zgodzie z nim żyć będę. Na to się znakiem Krzyża Świętego podpisuję † Jakób Rak, † Zofia żona jego narzeczona.

My Urząd Gromadzki, jako się ta intercyza przedślubna w trzeźwości przy namyśle w dobrey rozwadze uczynioną w przytomności naszey stała się, na to się podpisujemy i pieczęcią gromadzką stwierdzamy.

Hussów dnia 13 października 1849

† Stanisław Podolec wóyt, † Antoni Mokrzycki podwóyci, † Baltazar Podolec przysiężny, Jakób Leńczyk świadek †, Michał Kontek dtto †, Jan Socha dtto †.

Źródło: Księga gromadzka husowska 1625-1854, s. 227-229; w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie.

Czytelnictwo na początku XX w.

Szkoła nie wywiera bezpośrednio dobrego wpływu. O tyle, że uczy czytać, pisać, gdyż inne wiadomości uznają za rzecz mniej potrzebną. Publiczna szkoła istnieje dopiero od lat 17-stu, ale i między starymi mało analfabetów, lub takich, którzyby przynajmniej na książce „do modlenia” czytać nie umieli. Z natury ciekawi, chętnie czytają książki, niejeden nawet ubogi zapisuje sobie tanią gazetę. Najprzyjemniejszą lekturą są żywoty Świętych, legendy, bajki, zajmujące opowiadania historyczne, powieści zaciekawiające, dla niektórych także poezya (te ostatnie oczywiście pisane stylem prostym). Najmniej poszukiwane są „wydawnictwa ludowe”, zwłaszcza tendencyjne; nie wiedząc, że to fantazya autora (!), szydzą niemiłosiernie z przedstawionych bohaterów, natomiast opisy etnograficzne z innych stron bardzo im się podobają. O ile dotychczas można stwierdzić, książka nie wywiera pozytywniejszych rezultatów ponadto, że bawi i absorbuje czas spędzany dawniej w karczmach na pogawędkach i pijatykach.

W zimowe wieczory i w niedziele po nieszporach schodzą się gromadnie i czytają wypożyczane z biblioteki ks. proboszcza lub przezeń dla nich prenumerowane książki i czasopisma. Słuchają bardzo ciekawie tak, że nawet szczegóły nie ujdą ich pamięci, a mając łatwość i gładkość wysławiania się, opowiadają dalej usłyszane rzeczy z zadziwiającą dokładnością.

Źródło: W. Badura, Husów. Wieś powiatu łańcuckiego, „Lud”, t. IX (1903), s. 121-122.

Części Husowa

Całą wieś dzielą Husowianie na dwie główne części: „górną i dolną” wieś (w górnym i dolnym biegu potoku). W skład górnej części („góra, na górze”) wchodzą: „Księże budy”, Kąty, Dwór (koło dworu), Kopciówka, Patryja, Przymiarek, Dział, Berdysz, Zabitówka; dolnej – Niniża, Kamianka, Strażnik, czyli Strasznik.


Źródło: W. Badura, Husów. Wieś powiatu łańcuckiego, „Lud”, t. IX (1903), s. 6.

Husów według „Słownika geograficznego” z 1882 r.

Hussów, wś w pow. łańcuckim, dawna kolonia niemiecka. Huschau, Hussav lub Hussau, ma parafią rzym. kat., której ślady znajdują się już w r. 1450 ale dopiero w r. 1611 wydaje księżna Anna ze Stangenbergu Ostrogska dyplom potwierdzający wyposażenie parafii. W r. 1624 spalili kościół Tatarzy, przyczem zabili proboszcza Jakuba Wanata. Ta wieś oddalona od Łańcuta o 13 kil. ma 1645 mieszk. rzym. kat. wyznania, kasę pożyczkową z funduszem 1005 zł. wa., szkołę ludową i szpital ubogich utworzony przez księcia Józefa Lubomirskiego w r. 1752 dla dwu starców przeznaczonych do obsługi kościoła. Fundusz szpitala wynosi 856 zł. wa. Większa pos. wynosi 309 m. n. a. roli, 37 m łąk i ogr., 21 m. past. i 1009 m. lasu: mniej pos. 1695 m roli, 258 m. łąk i ogr., 119 m. pastw. i 346 m. lasu. Parafia hussowska należy do dyecezyi przemyskiej, dekanatu przeworskiego, obejmuje także wś Tarnawkę i zamieszkuje w jej obrębie 1828 rzym. kat. i 47 żydów.

Źródło: „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”, t. III, Warszawa 1882, s. 227.

Wyjaśnienie niektórych skrótów:

pos. – posiadłość

wa. – waluty austriackiej

wś – wieś