Ludność
Pochodzenie ludności Husowa
Narodowość pierwszych mieszkańców Husowa jest trudna do ustalenia. Generalnie spór dotyczy tego, czy wieś kolonizowali Niemcy czy Polacy. Tymczasem problem jest o wiele głębszy. Niemieckie nazwiska osadników wcale nie muszą dowodzić germańskiego ich pochodzenia. Równie dobrze mogła to być zniemczona ludność śląska. Obecny stan badań nie pozwala jednak tego określić. Ten sam problem dotyczy również Polaków- nie wiadomo bowiem, czy stanowili oni ludność miejscową czy napływową. Wydaje się jednak mało prawdopodobne, by w lokowanej wsi osadzono jedynie tubylców zamieszkujących leśne sadyby. Zasadźca potrzebował przecież kolonistów przedsiębiorczych i zaznajomionych z zachodnią kulturą rolniczą (co nie wyklucza udziału pojedynczych osób miejscowego pochodzenia). Jeśli miejscowy element polski nie brał większego udziału w ówczesnej kolonizacji na prawie niemieckim, to tym bardziej nie wchodzi w rachubę żywioł wołoski i ruski. Wprawdzie oba te etnosy osiedlały się w okolicy (vide Hadle Pole i Tarnawka), to jednak czyniły to posługując się prawem wołoskim. Tymczasem Husów lokowano według wzorca magdeburskiego. Należy także wziąć pod uwagę fakt, że w Husowie nie zachowała się żadna ustna tradycja mówiąca o ruskich czy wołoskich korzeniach wsi (podczas, gdy w Markowej zachowała się legenda o istnieniu tu cerkwi).
Tę zagmatwaną sprawę wyjaśnić może, choć tylko częściowo, analiza nazwisk występujących w Husowie. Styś, który zbadał ten problem, doszedł do wniosku, że Husów nie mógł być skolonizowany przez ludność niemiecką. Odsetek nazwisk pochodzenia niemieckiego w przeciągu wieków kształtował się bowiem na niezmiennym poziomie 15-20 procent. Oczywiście wiele nazwisk niemieckich mogło zostać zastąpionych polskimi przydomkami, zaś liczne klęski elementarne mogły przyczynić się do depopulacji żywiołu niemieckiego i zastępowania go przez polski. Jednak źródła świadczą również o zjawisku odwrotnym. Wiele nazwisk o brzmieniu niemieckim pojawiło się tu dopiero w XIX wieku. Powyższe ustalenia skłaniają więc do przypuszczenia, że element osadniczy skupiał zarówno ludność polską jak, i niemiecką, jednak ze znaczną przewagą tej pierwszej. Jeśli więc koloniści reprezentowali oba etnosy, to z dużą dozą ostrożności można założyć, że ich ojczyzną mógł być Śląsk.
Liczba ludności
Ustalenie liczby ludności Husowa w omawianym okresie napotyka na pewne trudności z uwagi na brak bądź fragmentaryczność źródeł. Odnosi się to przede wszystkim do czasów staropolskich. Źródła pochodzące z tego okresu, szczególnie rejestry poborowe i podymnego, traktować należy z dużą ostrożnością. Za bardziej wiarygodne uchodzą rejestry pogłównego oraz wizytacje biskupów przemyskich. Natomiast okres galicyjski ilustrują szczegółowe dane zawarte w metrykach parafialnych i szematyzmach.
W wyniku lokacji w Husowie zamieszkiwało kilkanaście rodzin. Karczowanie lasów musiało postępować wolno, skoro na początku XVI w. niektóre łany nie miały gospodarzy. Rejestr poborowy z 1515 r. podaje, że w Husowie było wówczas zaledwie 14 łanów obsadzonych i 3 puste. Wykaz nie obejmował jednak gruntów folwarcznych i plebańskich. Jest to wszakże i tak zastanawiająco niska liczba, zważywszy że rejestr ów podaje dla Markowej 98 łanów, a dla Albigowej 46. Kolejny rejestr poborowy z 1589 r. wymienia już tylko 14 łanów, na podstawie czego Styś szacuje liczbę mieszkańców Husowa na około 200 osób. Być może jednak informacje zawarte w tym rejestrze zostały celowo zaniżone przez właściciela dóbr. W tym okresie wieś rozrastała się wszerz i w dół doliny Husówki. Towarzyszył temu wzrost zaludnienia. Proces ten został zakłócony w 1624 r., kiedy to wielu husowian padło ofiarą najazdu tatarskiego (niewykluczone jednak, że na osadę spadły najazdy tatarskie i wołoskie również wcześniej- na przełomie XV i XVI w.). W księdze sądowej wiele jest zapisów o „spustoszeniu tatarskiem” i pustkach, jakie w jego wyniku powstały. Większości mieszkańców wsi udało się jednak szczęśliwie przeżyć niespodziewany napad. Po 1624 r. występowały w Husowie w zasadzie te same nazwiska, co przed najazdem Kantymira murzy. Dalszy okres obrazują nam rejestry poborowe z lat 1628, 1651 i 1658. Podają one jednak niemal identyczne dane statystyczne (w jakże burzliwym okresie!), co utwierdzać może w przekonaniu, że w części mogą być nieprawdziwe. Dysponujemy jednak bardziej wiarygodnym źródłem z tego okresu, mianowicie rejestrem pogłównego z 1662 r. Według niego Husów zamieszkiwało wówczas 430 osób i 7 czeladzi. Jeśli do tej liczby dodamy dzieci do lat 10, których w wykazie nie uwzględniono, otrzymamy liczbę około 550 osób. Dla porównania ówczesna Markowa liczyła 585 osób i 9 czeladzi, zaś Handzlówka 200 osób i 6 czeladzi. Późniejszy o 11 lat rejestr pogłównego z 1673 r., sporządzony wkrótce po wielkim najeździe tatarskim, wykazał znaczące zmniejszenie się populacji. Przy Husowie figuruje bowiem 230 osób i 7 czeladzi, co daje szacunkową liczbę 295 mieszkańców. Podobne straty poniosły wszystkie wsie regionu. Po 1672 r. rozpoczął się powolny proces odbudowy wsi. U schyłku XVII w. poborca podatkowy zanotował, że w Husowie znajdowało się 43 kmieci, 8 zagrodników, karczmarz, młynarz, nie licząc uboższych warstw chłopskich. Te liczby pozwoliły Stysiowi ustalić populację wsi na około 350 osób.
W okresie III wojny północnej (1700-1721) Husów nie poniósł tak dotkliwych strat jak wsie leżące w bliższym sąsiedztwie Rzeszowa i Łańcuta. Rewizja generalna z 1713 r. informuje o 75 chałupach chłopskich (17 kmieci, 18 zagrodników, 10 chałupników i 30 budników bez pola). Oprócz tego we wsi było 12 chałup poddanych plebańskich. Liczba ludności w XVIII w. systematycznie rosła. W przypadku Husowa oraz sąsiednich parafii rozwój ludności kształtował się według następujących szacunków:
Ludność rzymskokatolicka Husowa i sąsiednich parafii w XVII i XVIII wieku
|
1636-1642 |
1743-1745 |
1785 |
|
| Husów (z Tarnawką) |
670 |
810 |
896 |
| Albigowa |
700 |
850 |
1142 |
| Handzlówka |
400 |
450 |
634 |
| Markowa |
800 |
1690 |
2202 |
| Manasterz (z Rzekami i Hadlami Kańcz.) |
610 |
740 |
714 |
| Sietesz (z Chodakówką) |
550 |
650 |
1103 |
Źródło: Budzyński Z., Ludność pogranicza polsko-ruskiego w drugiej połowie XVIII wieku. Stan, rozmieszczenie, struktura wyznaniowa i etniczna, t. 2, Przemyśl-Rzeszów 1993, s. 67, 105, 154, 164, 239, 240, 328, 358; Z. Budzyński, Ludność rzymskokatolicka diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XVII-XVIII w. Stan i rozmieszczenie, „Rocznik Przemyski”, t. 26 (1988), s. 170; Z. Budzyński, Statystyka ludności rzymskokatolickiej diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XVII-XVIII wieku, „Rocznik Przemyski”, t. 26 (1988), s. 185, 195, 198, 211, 213, 227.
Nieco inne liczby podaje Styś. Jeśli według szacunków Budzyńskiego Husów w 1785 r. liczył 867 osób (łącznie z unitami i Żydami), to Styś- na podstawie fasji podatkowej- określił stan populacji w roku 1787 na około 949 osób.